Poręczenie wg Kodeksu Cywilnego

Gość

Informacje dotyczące poręczenia zawarte są w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku- Kodeks Cywilny w księdze trzeciej, która traktuje o zobowiązaniach, tytuł XXXII art. 876-887. Umowa poręczenia oznacza, iż w sytuacji, kiedy dłużnik nie był w stanie wykonać zobowiązania, poręczyciel zobowiązuje się wykonać dane zobowiązanie względem wierzyciela. Chcąc ująć to w skrócie, po prostu spłaci kredyt za kredytobiorcę. Tego typu oświadczenie powinno mieć formę pisemną. Ważne jest także by było one złożone pod rygorem nieważności, co oznacza, że czynność wykonana w innej formie jest nie ważna.
Cechy umowy:
- umowa może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. Jeżeli umowa ma być odpłatna, strony powinny zawrzeć w umowie stosowne postanowienie o odpłatności poręczenia,
- w doktrynie dominuje pogląd, że umowa poręczenia nie jest umową wzajemną, choć przy odpłatnej umowie poręczenia kwestia ta może być dyskusyjna,
- umowa konsensualna (dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron),
- umowa o charakterze akcesoryjnym.
Poręczenie ma charakter akcesoryjny (zawisły) odnośnie stosunku prawnego łączącego wierzyciela z dłużnikiem głównym, którego zobowiązanie poręczyciel podejmuje się wykonać na wypadek, gdyby nie wykonał go sam dłużnik. Akcesoryjność należy do najistotniejszych cech umowy poręczenia, ponieważ istnienie i wysokość długu głównego (między wierzycielem a dłużnikiem głównym) warunkuje istnienie i wysokość długu akcesoryjnego (między wierzycielem a poręczycielem). Z tego też względu w umowie poręczenia, a ściślej w oświadczeniu woli poręczyciela należy konkretnie określić dłużnika i dług główny, którego wykonanie poręcza poręczyciel.
W oświadczeniu osoby wskazanej jako poręczyciel zwykle podajemy swoje dane osobowe, adres zamieszkania, pełną nazwę zakładu pracy lub adres własnej firmy, swoje dochody oraz określony czas umowy.
Poręczycielowi można także udzielić poręczenia. Jest to tak zwane podporęczenie. Poręczyciel udzielający podporęczenia odpowiada wobec wierzyciela jak "dawny" poręczyciel.
Bank zażąda takiej formy zabezpieczenia, jeśli uzna, że tylko taka gwarancja od czasu ustanowienia hipoteki należycie zabezpiecza interesy banku. Oczywiście bank zanim zdecyduje się przyjąć poręcznie jako formę zabezpieczenia, musi ocenić zdolność kredytową przyszłego poręczyciela. Tak, więc, osoba taka musi się wykazać odpowiednimi, często ponad przeciętnymi dochodami. Jednakże działanie ze strony banku jest zrozumiałe, gdyż w przypadku, gdy kredytobiorca nie będzie spłacał kredytu, poręczyciel przejmuje na siebie całe zobowiązanie. Pamiętajmy jednak, że jeśli to poręczyciel spłaci dług zamiast kredytobiorcy, z mocy prawa może on zażądać od samego kredytobiorcy zwrotu sumy, którą z tytułu udzielonego poręczenia zapłacił bankowi. Wierzyciel powinien zawiadomić poręczyciela, jeżeli dłużnik nie spełnia zaciągniętych zobowiązań, ponieważ poręczenie to zobowiązanie, w którym poręczyciel staje się jednym z dłużników solidarnych.
W związku z tym ma tu zastosowanie także art. 366 KC dotyczący zobowiązań solidarnych. Jego treść traktuje o tym, iż kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Pozwala to wytyczyć przeciwko kredytobiorcy, tzw.: roszczenie regresowe. Poręczyciel ma wówczas szansę wyegzekwować od nierzetelnego kredytobiorcy wszystkie środki, które zapłacił w związku z egzekucją komorniczą. Poręczyciel może stać się także dłużnikiem głównym, jeżeli dłużnik nie posiada zdolności do czynności prawnej, a poręczyciel o tym fakcie wiedział, bądź też mógł się dowiedzieć w chwili zawierania umowy poręczenia. Poręczenie to jedna z najpopularniejszych form zabezpieczenia należności. Więc, sytuacja, w której bank żąda od kredytobiorcy przedstawienia jednego lub kilku poręczycieli, zwanych popularnie żyrantami, nie budzi już zdziwienia nikogo, kto przynajmniej raz na jakiś czas korzysta z usług instytucji kredytowych i pożyczkowych. Na popularność poręczenia wpływa przede wszystkim fakt stosunkowo prostego sposobu ustanawiania tego zabezpieczenia. Zakres odpowiedzialności poręczyciela określa art. 879 § 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim zobowiązanie poręczyciela nie może wykraczać poza zakres zobowiązania głównego, może natomiast zostać w stosunku do niego ograniczone. Treść stosunku prawnego pomiędzy współdłużnikami reguluje, w jaki sposób wierzyciel może dochodzić zwrotu zobowiązań. Może on żądać zwrotu tylko od jednego z dłużników solidarnych, w tym także od poręczyciela, jednakże wybór podmiotów zobowiązanych do spełnienia świadczenia zależy od wierzyciela. Nie ma też przeszkód, żeby poręczenie uzależnić od warunku w rozumieniu art.89-94 KC (np. poręczyciel zobowiązany będzie wykonać zobowiązanie dłużnika głównego pod warunkiem, że dłużnik zawrze z nim wcześniej konkretną umowę, np. dostawy). Poręczyciel może poręczyć dług przyszły, jeżeli dłużnik określi kwotę, jednakże istnieje możliwość wycofania się z obowiązku czynności poręczenia, w każdym czasie przed powstaniem długu. Jeśli natomiast poręczyciel spłaci zobowiązanie dłużnika wobec wierzyciela, sam staje się wierzycielem dłużnika głównego. Teraz to on może żądać od dłużnika wszystkiego, co sam świadczył z tytułu poręczenia. W celu zapewnienia poręczycielowi tej samej sytuacji prawnej, jaką miał pierwotny wierzyciel, jest on zobowiązany – pod rygorem odpowiedzialności za ewentualnie wyrządzoną szkodę – wydać poręczycielowi nie tylko wszystkie środki dowodowe, a także i zabezpieczenia. Oczywiście, jeśli kredytobiorca lub pożyczkobiorca terminowo i regularnie spłaca raty kredytu czy pożyczki, poręczyciel może spać spokojnie. Jednak nie zawsze można do końca ufać osobom, którym poręczamy kredyt, nawet, jeśli osoby te są naszymi przyjaciółmi lub rodziną. Szczególnie, jeśli chodzi o kredyty na dużą sumę.
Jeżeli kredytobiorca z powodu problemów finansowych lub zwykłej nieuczciwości, przestaje spłacać swoje zobowiązanie, musimy liczyć się z tym, że nasz dochód bardzo szybko zajęty zostanie przez komornika sądowego. Ustawodawca mając na względzie prawidłowość procesów gospodarczych, sumienne wywiązanie się z zaciąganych zobowiązań stworzył dla ochrony wierzyciela wiele prawnych możliwości dochodzenia przez niego spełnienia przysługiwanych mu świadczeń. W zakresie egzekucji swych roszczeń banki posiadają, bowiem uprzywilejowaną pozycję w porównaniu z innymi instytucjami finansowymi, ponieważ mogą wystawić tzw.: bankowe tytuły egzekucyjne (BTE). BTE zaopatrzone są w klauzulę wykonalności i stanowią tym samym tytuł wykonawczy będący podstawą do rozpoczęcia czynności egzekucyjnych przez komornika. Procedura ta jest znacznie szybsza od standardowego postępowania w takiej sytuacji, dlatego nie powinniśmy być zaskoczeni, jeżeli do tego dojdzie. Fakt bycia poręczycielem będzie niekorzystnie wpływać na ocenę naszej zdolności kredytowej, gdy sami będziemy chcieli zaciągnąć zobowiązanie w banku.
Poręczenie cywilne jest w pełni zależne od istnienia /lub możliwości zaistnienia/ długu. Oznacza to, że:
-nieważność długu głównego powoduje nieważność poręczenia chyba, że ta nieważność długu jest spowodowana poprzez brak braku zdolności do czynności prawnych dłużnika, a poręczyciel o tym wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć
-umorzenie długu głównego powoduje umorzenie poręczenia
-wygaśnięcie długu głównego powoduje wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela
-zakres zobowiązania długu jest równy zakresowi poręczenia
-umowa zawarta pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększać tego poręczenia.
Zakończenie stosunku prawnego: Poręczenie wygasa:
1/ z chwilą wygaśnięcia długu głównego (np. przez jego wykonanie przez dłużnika głównego, zwolnienie dłużnika z długu na podstawie art.508 KC),
2/ z chwilą jego odwołania w przypadku długu przyszłego (art.878 par.2 KC),
3/ z przyczyn określonych zobowiązania dłużnika głównego art.508 KC),
4/ w sytuacji, o której mowa w art.882 KC, (Jeżeli termin płatności długu nie jest określony albo, jeżeli płatność zależy od wypowiedzenia długu przez wierzyciela, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel tego nie uczyni, zobowiązanie poręczyciela wygasa.). Przedawnienie: Roszczenia wierzyciela z umowy poręczenia przedawniają się na zasadach ogólnych art.117 i n. KC. W umowie poręczenia (np. w umowie określono termin, do którego poręczyciel poręcza dług),
5/ w wyniku określonych czynności prawnych dokonanych pomiędzy wierzycielem a poręczycielem (np. zwolnienia poręczyciela z długu, czyli jego odpowiedzialności za wykonanie.
Zgodnie z obowiązującymi interpretacjami skarbowymi, w wyniku zawarcia umowy o poręczenie nie powstaje przychód po stronie poręczyciela. Mimo, że została umorzona część spłat, majątek nie powiększa się o umorzoną kwotę, gdyż to nie poręczyciel był kredytobiorcą. Inna sytuacja występuje u kredytobiorcy i zależna jest od umowy poręczyciela z bankiem, ponieważ jeśli po spłacie przez poręczyciela części długu bank umorzy jego resztę w stosunku do niego oraz do kredytobiorcy. Po stronie kredytobiorcy powstaje przychód w wysokości równej sumie spłaconego przez poręczyciela zadłużenia oraz kwoty umownej. Jeśli poręczyciel spłaci części długu, bank umorzy resztę tylko w stosunku do niego. Kredytobiorca uzyskuje w tym momencie przychód w wysokości wyłącznie kwoty spłaconej przez poręczyciela, resztę zadłużenia natomiast bank ma prawo w dalszym ciągu żądać. Powstały w ten sposób przychód, niezależnie od rodzaju umowy, kredytobiorca będzie musiał wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym w informacji o przychodach z innych źródeł (PIT-8C). Co więcej poręczyciel nie tylko może uznać roszczenia wierzyciela, jeśli dłużnik się ich zrzeknie, ale ponadto w przypadku śmierci dłużnika, poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy, wynikające z przepisów prawa spadkowego. W przypadku, gdy dłużnik nie powiadomi poręczyciela o uzupełnieniu zobowiązania wobec wierzyciela, a poręczyciel wypełni to zobowiązanie, poręczyciel może się domagać zwrotu kosztów, jakie poniósł względem wierzyciela. Poręczyciel może się również domagać zwrotu kosztów za poniesioną szkodę, jeśli wierzyciel nie posiada ani środków dowodowych, ani zabezpieczenia wierzytelności.
Kodeks cywilny reguluje też sprawy zabezpieczenia poręczonej wierzytelności wobec odnowienia, czyli wywiązania się z danego zobowiązania według innej podstawy prawnej, co powoduje wygaśnięcie poręczenia wg art. 507 KC. Z chwilą przejęcia długu wg art. 525 KC, poręczenie wygasa. W obu tych przypadkach, poręczyciel ma prawo wyrazić zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.