WOJEWÓDZTWO

Gość

WOJEWÓDZTWO
Samorząd terytorialny zlikwidowano w Polsce w roku 1950, a przywrócono w roku 1990. Powołano go wówczas jako podstawową formę lokalnego życia publicznego najpierw na szczeblu gminy, a od 1 stycznia 1999 roku także na szczeblu powiatu i województwa. W ramach województw funkcjonują powiaty, a najniższy szczebel podziału stanowią gminy. W każdej z tych jednostek funkcjonuje samorząd (samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki).System samorządu terytorialnego nie jest hierarchiczny. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy, podobnie samorząd powiatowy nie narusza samodzielności samorządu gminy. Organy samorządu, działające na wyższych szczeblach podziału terytorialnego, nie są nadrzędne w stosunku do pozostałych jednostek.
Reforma administracyjna z 1999 roku, ustanowiła 16 nowych województw. Jej celem było utworzenie większych regionów, które mogłyby konkurować z innymi regionami po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Dotychczasowe województwa były zbyt małe, by efektywnie wykorzystywać środki finansowe i zarządzać terytorium województwa.
Na terenie województwa, w odróżnieniu od gminy i powiatu, działa nie tylko samorząd, ale również administracja rządowa, którą wykonuje wojewoda. Wykonuje on administracje publiczną w województwie wraz z organami administracji niezespolonej i organami samorządu województwa. Wojewoda działa na podstawie i w granicach określonych przez ustawy. Zgodnie z art.7 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie (Dz.U. z 2001 r., Nr 80, poz. 872) wojewoda pełni funkcję:
• przedstawiciela Rady Ministrów w województwie,
• zwierzchnika zespolonej administracji rządowej,
• organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,
• organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,
• reprezentanta Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
Art. 10. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
Art. 11. 1. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy.
Art. 12. Spory między wojewodami oraz między wojewodą a właściwym ministrem rozstrzyga Prezes Rady Ministrów.
Art. 27. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II wicewojewody oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego oraz dyrektorów wydziałów.
Art. 28. 1. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.
Art. 29. 1. Organizację zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę.
Art. 36. 1. W celu usprawnienia działania wojewódzkich organów zespolonej administracji rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego.
Art. 37. 1. Przy wojewodzie działa kolegium doradcze.
2. W skład kolegium wchodzą:
1) wicewojewodowie,
2) dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego,
3) komendant wojewódzki Policji,
4) komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,
5) inne osoby wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego.
Zadania SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA koncentrują się na funkcjach o znaczeniu regionalnym. Organami samorządu wojewódzkiego są:
 SEJMIK WOJEWÓDZTWA: organ uchwałodawczy i kontrolny samorządu województwa, który tworzą radni, wybierani w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. W jego skład wchodzą radni wybrani w wyborach bezpośrednich w liczbie trzydziestu w województwach liczących do 2.000.000 mieszkańców, oraz po trzech radnych na każde kolejne rozpoczęte 500.000 mieszkańców. Sejmik jest przede wszystkim odpowiedzialny za politykę regionalną. Sejmik województwa wybiera ze swojego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczących, którzy nie mogą wchodzić w skład zarządu województwa, a więc w skład organu wykonawczego. Przewodniczący organizuje pracę sejmiku i prowadzi jego obrady. Może on powierzyć wykonywanie tych czynności jednemu z wiceprzewodniczących. Przewodniczący sejmiku nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz. Pełniona przez niego oraz przez wiceprzewodniczących funkcja ma charakter społeczny.
Kompetencje sejmiku:
• stanowi akty prawa miejscowego, w tym statut województwa (jest on uchwalany po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów), zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim, a także zasady i tryb korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
• uchwala strategię rozwoju województwa oraz wieloletnie programy wojewódzkie. Do wyłącznej właściwości sejmiku należy również uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego.
• uchwala programy wojewódzkie służące realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów publicznych.
• Do wyłącznej właściwości sejmiku należy podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa.
• uchwala budżet województwa i określa zasady udzielania dotacji z budżetu województwa.
• Rozpatruje sprawozdania z wykonania budżetu, sprawozdania finansowe województwa oraz sprawozdania z wykonania wieloletnich programów województwa.
• Podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu.
• wybiera i odwołuje zarząd województwa, rozpatruje sprawozdania z jego działalności oraz powołuje i odwołuje, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.
 ZARZĄD WOJEWÓDZTWA: jest organem wykonawczym województwa. W jego skład, liczący 5 osób, wchodzi marszałek województwa (jako przewodniczący), wiceprzewodniczący i członkowie. W pracach zarządu uczestniczy także, z głosem doradczym, skarbnik województwa. Członkostwa w zarządzie województwa nie można łączyć z członkostwem w organach gminy i powiatu, a także z zatrudnieniem w administracji rządowej oraz mandatem posła lub senatora. Marszałek województwa jest wybierany przez sejmik spośród jego radnych bezwzględną większością głosów. Marszałek organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Sejmik wybiera także, na wniosek marszałka, pozostałych członków zarządu, w tym nie więcej niż 2 wiceprzewodniczących (w odróżnieniu od zasady wyboru marszałka, wiceprzewodniczący i pozostali członkowie zarządu mogą być wybrani spoza grona radnych). Zarząd jest organem kolegialnym, uchwały podejmuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy składu zarządu w głosowaniu jawnym, chyba że przepisy ustawy przewidują głosowanie tajne. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos marszałka województwa. Skarbnik województwa uczestniczy w pracach zarządu i ma jedynie głos doradczy. Szczegółowe zasady i tryb działania zarządu określa statut województwa.
Kompetencje zarządu województwa
• Zarząd województwa jest uprawniony do wykonywania tych zadań samorządu województwa, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
• Do kompetencji zarządu wymienionych w przepisach ustawy o samorządzie województwa należą:
o wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
o gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,
o przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,
o przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,
o organizowanie współpracy ze strukturami samorządów regionalnych, także w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
o kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,
o uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego (organu pomocniczego marszałka województwa),
o odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie budżetu.
Organami nadzoru nad działalnością samorządu są prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw budżetowych Regionalna Izba Obrachunkowa. Celem nadzoru jest zapewnienie zgodności działania samorządu z prawem, a także celowości, rzetelności i gospodarności. Organ nadzorujący może m.in. unieważnić, uchylić lub zawiesić uchwałę organu nadzorowanego. Organy samorządu, które notorycznie naruszają konstytucje lub ustawy, mogą zostać rozwiązane. Wobec Rady i sejmiku taką decyzje podejmuje sejm. Jeżeli organy samorządu nie wykonują swoich działań, premier może je zawiesić. Zamiast nich powoływany jest zarząd komisaryczny (powołany przez władzę wyższą), wykonywany przez komisarza rządowego.

Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa oraz prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą składa się:
1. tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2. utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3. pozyskiwanie i łączenie środków finansowych publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,
4. wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,
5. racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
6. wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji,
7. wspieranie rozwoju kultury oraz ochrona i racjonalne wykorzystywanie dziedzictwa kulturowego,
8. promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa.
Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim, określone ustawami, w szczególności w zakresie:
1. edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego,
2. promocji i ochrony zdrowia,
3. kultury i ochrony jej dóbr,
4. pomocy społecznej,
5. modernizacji terenów wiejskich,
6. zagospodarowania przestrzennego,
7. ochrony środowiska,
8. dróg publicznych i transportu zbiorowego,
9. kultury fizycznej i turystyki,
10. przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020
4 lipca 2005 Sejmik Województwa Śląskiego Uchwałą nr II/37/6/2005 przyjął „Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020”, dokument ten jest aktualizacją przyjętej we wrześniu 2000 „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2015”.
Uchwalona Strategia jest jednym z najważniejszych dokumentów wyznaczających kierunki rozwoju regionu. O aktualizacji Strategii zadecydowały nowe zadania wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej. Przede wszystkim w zbliżającym się okresie programowania 2007-2013 planowane jest zastąpienie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego szesnastoma Regionalnymi Programami Operacyjnymi, zarządzanymi samodzielnie na poziomie województwa.
Strategia jest ściśle wpleciona w układ istniejących bądź tworzonych dokumentów programowych, do których należy Narodowy Plan Rozwoju oraz Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Tworzy ona warunki do realizacji Regionalnej Strategii Innowacji i jest podstawą do opracowania Regionalnego Programu Operacyjnego.

Strategia zakłada rozwój w następujących aspektach:
• Społeczny – edukacja, otwartość, tożsamość, kompetencje
• Gospodarczy – zdywersyfikowana i innowacyjna gospodarka
• Środowiskowy – bioróżnorodność i zdrowe życie
• Infra-techniczny – dostępność transeuropejska
Rozwój w wyżej wymienionych aspektach będzie realizowany poprzez cele:
• Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych w poczuciu bezpieczeństwa społecznego i publicznego.
KIERUNKI DZIAŁAŃ:
1. Poprawa jakości i dostępności szkolnictwa oraz jego dostosowanie do aktualnych i prognozowanych potrzeb rynku pracy
2. Rozszerzenie skali i zasięgu przekwalifikowań zawodowych i kształcenia ustawicznego
3. Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze i wzmocnienie środowisk twórczych
4. Upowszechnienie wśród społeczeństwa aktywnego stylu życia
5. Zintegrowanie systemu pomocy społecznej, aktywna polityka społeczna
6. Poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu oraz zapewnienie powszechności dostępu do świadczeń zdrowotnych
7. Poprawa warunków mieszkalnych
8. Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i przeciwdziałanie dezorganizacji i patologii społecznej
• Rozbudowa oraz unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej.
1. Optymalizacja i integracja systemu transportowego
2. Rozbudowa i unowocześnienie systemów energetycznych
3. Rozwój informatyki i telekomunikacji
4. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej
• Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki.
1. Tworzenie warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw
2. Wspieranie sektora B+R i wdrożeń nowych technologii
3. Podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu
4. Modernizacja sektora rolno-spożywczego i rozwijanie działalności pozarolniczej
5. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu
6. Wspieranie procesów poprawy efektywności i adaptacji rynkowej tradycyjnych gałęzi przemysłu
• Poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni.
1. Wspieranie rozwoju obszarów metropolitalnych
2. Zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic
3. Rewitalizacja terenów zdegradowanych
4. Kształtowanie ośrodków wiejskich
5. Uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami
6. Utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych
7. Polepszenie jakości powietrza
8. Ochrona przed hałasem
9. Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych
REGION: w Polsce to WOJEWÓDZTWO/POWIAT
Podział administracyjny jest rodzajem regionalizacji, tzn. podziału państwa na regiony (nazywane regionami administracyjnymi) uwzględniającego pewne kryteria geograficzne, historyczne, gospodarcze, społeczne oraz prawno-administracyjne. Wytyczenie jednostek podziału administracyjnego musi uwzględniać wykształcone już powiązania przestrzenne oraz przemieszczenia ludności. Trudność takiego podziału polega na tym, że granice regionów geograficznych tworzą strefy przejściowe, podczas gdy granice regionów administracyjnych muszą być jednoznaczne. Podział administracyjny jest zatem wynikiem pewnych kompromisów. Obecnie dużą wagę przywiązuje się opinii społeczności lokalnych.