peferat - RPO Województwa Śląskiego 2007-2013

Gość

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013(RPO) stanowi najistotniejszy instrument polityki regionalnej województwa w okresie 2007-2013, spajający większość zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Realizuje on zapisy zawarte w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020, przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego dnia 4 lipca 2005 roku.
W pracach nad Programem kierowano się takimi wartościami, jak: spójność i solidarność społeczna oraz zrównoważony rozwój. Program ma charakter operacyjny i zawiera opis oraz uzasadnienie wybranych priorytetów w kontekście celów i priorytetów określonych w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, a także w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego2. Ponadto, dokument alokacje środków na priorytety oraz system realizacji. Zgodnie z zasadą jednofunduszowości, „Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Program opracowany został przy zachowaniu następujących zasad:
• programowania – określającego w wieloletnim układzie priorytety, ich finansowanie oraz system zarządzania i kontroli,
• partnerstwa – osiągania celów w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi, zarówno na etapie przygotowywania programu, jak i jego realizacji,
• dodatkowości – środki wspólnotowe nie zastępują środków przeznaczanych na realizację celów regionalnych, lecz są dla nich ”dźwignią”,
• równoważenia rozwoju – równego dostępu do środków dla obszarów wiejskich i miejskich oraz biegunów wzrostu i obszarów problemowych.

Program zawiera przede wszystkim:
• analizę sytuacji społeczno-gospodarczej regionu, wskazującą na nierówności potencjału rozwojowego, zarówno w układzie zewnętrznym, jak wewnętrznym,
• informację na temat dotychczasowej pomocy zewnętrznej dla regionu, zarówno krajowej, jak i wspólnotowej, w zakresie interwencji programu wraz z jej oceną,
• opis strategii programu ze wskazaniem na najważniejsze priorytety oraz sposób realizacji celów i priorytetów,
• indykatywną, roczną alokację środków na poszczególne priorytety,
• opis systemu wdrażania, oceny i kontroli,
• sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji społecznych,
• streszczenie wyników prognozy oddziaływania na środowisko.

Analiza SWOT
Diagnozę czynników rozwoju regionu przeprowadzono w czterech polach strategicznych,
odpowiadających kluczowym wymiarom szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju
regionalnego: gospodarczym, środowiskowo-przestrzennym, infra-technicznym, oraz
społeczno-kulturowym.

Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013
Na wyznaczenie celu głównego oraz wyszczególnienie priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego złożyły się: z jednej strony diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej Województwa Śląskiego zakończona analizą SWOT, a z drugiej wizja Województwa Śląskiego, przedstawiona w „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020”.
Celem głównym „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” jest:
stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu.
Rozwój należy tu rozumieć bardzo szeroko, jako proces zachodzący na wielu komplementarnych płaszczyznach

Cele szczegółowe RPO
Uwzględniając wyniki diagnozy sytuacji społeczno-ekonomicznej województwa śląskiego i analizy SWOT zdecydowano, iż do osiągnięcia celu głównego „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” prowadzić będzie realizacja 9 priorytetów, z których każdy jest zorientowany na osiągnięcie jednego z dziewięciu celów szczegółowych programu. Cel szczegółowy Programu jest równocześnie celem głównym priorytetu.
Priorytet I: Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsiębiorczość
Cel szczegółowy Programu: Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki opartej na wiedzy
Priorytet II: Społeczeństwo informacyjne
Cel szczegółowy Programu: Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie
Priorytet III: Turystyka
Cel szczegółowy Programu: Wzrost konkurencyjności turystycznej regionu
Priorytet IV: Kultura
Cel szczegółowy Programu: Wzrost znaczenia kultury jako czynnika rozwoju społecznogospodarczego
Priorytet V: Środowisko
Cel szczegółowy Programu: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska
Priorytet VI: Zrównoważony rozwój miast
Cel szczegółowy Programu: Wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej województwa
Priorytet VII: Transport
Cel szczegółowy Programu: Ukształtowanie efektywnego i zintegrowanego systemu transportowego
Priorytet VIII: Infrastruktura edukacyjna
Cel szczegółowy Programu: Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa o wysokich kwalifikacjach zawodowych, poszukiwanych na rynku pracy
Priorytet IX: Zdrowie i rekreacja
Cel szczegółowy Programu: Poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu
Priorytet X: Pomoc techniczna
Cel szczegółowy Programu: skuteczna absorpcja środków w ramach Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego

Strategia RPO a kwestie horyzontalne
Konieczność respektowania zasady zrównoważonego rozwoju w procesie realizacji RPO została uwypuklona już w samej konstrukcji celu głównego programu, gdzie rozwój jest rozumiany wielopłaszczyznowo, jako zjawisko zachodzące m.in. w sferach: gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Tym samym przyjęto założenie, iż kształtowanie rozwoju musi odbywać się w sposób, który da równe szanse korzystania z jego pozytywnych efektów wszystkim grupom społecznym, niezależnie od płci, niepełnosprawności, miejsca zamieszkania, a także zaspokajając potrzeby współczesnych pokoleń nie naruszy możliwości rozwojowych pokoleń przyszłych. W takim ujęciu, realizując specyficzne cele województwa, RPO przyczynia się również do wdrożenia polityk horyzontalnych UE.
Środowisko
Zgodnie z artykułem 17. Rozporządzenia nr 1083/2006, działania w ramach RPO są prowadzone z uwzględnieniem potrzeb ochrony i poprawy jakości środowiska. Niniejszy program będzie uwzględniał zapisy unijnych dyrektyw dotyczących ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego
Współfinansowanie projektów, które negatywnie oddziaływają na potencjalne obszary Natura 2000, nie będzie dozwolone.
Odpowiednie uwzględnienie wymiaru środowiskowego i jego monitoring na wszystkich poziomach realizacji RPO będzie gwarantowany również przez umiejscowienie w strukturze Instytucji Zarządzającej koordynatora ds. środowiska. Ponadto, Instytucja Zarządzająca uwzględni środowiskowe kryteria oceny projektów oraz zapewni zaangażowanie partnerów środowiskowych w procedurę wyboru projektów oraz monitoringu realizacji Programu.
Równość szans
Zgodnie z artykułem 16 Rozporządzenia nr 1083/2006 wszystkie działania w ramach RPO będą odbywały się z poszanowaniem zasady równości szans i eliminowania dyskryminacji. Zasada równości szans, rozumiana jako równe traktowanie każdego typu beneficjentów, jest realizowana, zarówno na poziomie programowania RPO, jak i na etapie jego realizacji.
Każdy z priorytetów zakłada równe traktowanie kobiet i mężczyzn, co znajduje odzwierciedlenie m.in. w założonych wskaźnikach monitoringu realizacji poszczególnych Priorytetów RPO, głównie w odniesieniu do tworzenia nowych miejsc pracy.
Ponadto – horyzontalnie - w ramach wszystkich priorytetów, w których jest to zasadne, preferowane będą - na etapie wyboru - przedsięwzięcia uwzględniające w swym zakresie przystosowanie obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych,
Obszary miejskie i wiejskie
Charakter województwa śląskiego sprawia, iż kluczową dla jego przyszłości jest kondycja dużych miast, które stanowią lokomotywy wzrostu dla całego regionu. Znajduje to odzwierciedlenie w odrębnym priorytecie zorientowanym przede wszystkim na zrównoważony rozwój miast. Problematyka obszarów wiejskich została natomiast potraktowana w RPO horyzontalnie, pomoc ma charakter uzupełniający wobec funkcjonującego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Dlatego też w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego nie występuje żaden specyficzny priorytet zorientowany na rozwój wsi. Mając na uwadze konieczność wyrównywania szans rozwojowych obszarów wiejskich i ich brak zdolności do konkurowania z dużymi miastami, przewiduje się organizację odrębnych konkursów dla gmin wiejskich, w działaniach gdzie jest to uzasadnione
Społeczeństwo informacyjne
Warunkiem koniecznym rozwoju gospodarczego i społecznego we współczesnym świecie jest powszechny dostęp do informacji. W celu przeciwdziałania zjawisku wykluczenia informacyjnego w ramach RPO wsparciem objęte zostaną m.in. projekty upowszechniające szerokopasmowy dostępu do Internetu i tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu. Dodatkowo, mając na uwadze, że powodzenie w każdym sektorze, obszarze działalności ludzkiej jest coraz bardziej determinowane umiejętnym zastosowaniem technologii ICT, w ramach każdego priorytetu RPO zapewniono pulę środków na finansowanie projektów
z zakresu społeczeństwa informacyjnego w danym obszarze tematycznym. Efekty wsparcia RPO w zakresie społeczeństwa informacyjnego będą monitorowane na poziomie wszystkich priorytetów z możliwością agregowania na poziomie programu.
Polityka konkurencji
Polityka konkurencji należy do najważniejszych polityk Unii Europejskiej, która gwarantuje sprawne funkcjonowanie jednolitego europejskiego rynku. Jednym z elementów realizacji polityki konkurencji jest przestrzeganie zasad związanych z udzielaniem pomocy publicznej. W celu pełnej zgodności działań podejmowanych w ramach RPO z polityką konkurencji Unii Europejskiej, Instytucja Zarządzająca zapewni, że każde wsparcie stanowiące pomoc publiczną udzielane w ramach RPO, będzie zgodne z przepisami dotyczącymi zasad udzielania tej pomocy, obowiązującymi w momencie jej przyznawania. Instytucja Zarządzająca zapewni, że zamówienia publiczne, w tym udzielone koncesje, związane z projektami finansowanymi z pomocy Funduszy Strukturalnych są zgodne z Dyrektywą 2004/17WE, 2004/18/WE, Rozporządzeniem WE Numer 1564/2005 lub stosownymi postanowieniami Traktatu
Partnerstwo
Zgodnie z zasadą partnerstwa wynikającą z zapisów Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 w proces przygotowania, realizacji, monitorowania efektów „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013” zaangażowani są różnorodni partnerzy społeczni. Podstawowym narzędziem stosowania zasady partnerstwa na etapie wdrażania będzie Komitet Monitorujący, który zapewni partnerom udział w najważniejszych decyzjach dotyczących Programu, w szczególności w zakresie kryteriów wyboru projektów, czy monitorowania realizacji RPO. W składzie Komitetu Monitorującego zachowano równowagę podziału miejsc pomiędzy przedstawicieli strony samorządowej, rządowej oraz partnerów społeczno – gospodarczych. Ponadto, Instytucja Zarządzająca zobowiąże beneficjentów RPO do przestrzegania zasady partnerstwa, zarówno na etapie przygotowania, jak i realizacji poszczególnych projektów.

Priorytety Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013
Zakres priorytetów został opracowany z uwzględnieniem zapisów Rozporządzenia w sprawie EFRR.
1. Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsiębiorczość
2. Społeczeństwo informacyjne
3. Turystyka
4. Kultura
5. Środowisko
6. Zrównoważony rozwój miast
7. Transport
8. Infrastruktura edukacyjna
9. Zdrowie i rekreacja
10. Pomoc techniczna
Priorytet I Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i
przedsiębiorczość
Cel
Celem głównym priorytetu jest wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki opartej na wiedzy, będzie on realizowany przez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• wzrost wartości bezpośrednich inwestycji w regionie.
• wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw.
• wzmocnienie potencjału sektora B+R i struktur sieciowych na rzecz innowacji.
Priorytet II Społeczeństwo informacyjne
Cele
Celem głównym priorytetu jest stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie. Będzie on realizowany przez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• zapewnienie powszechnego, szerokopasmowego i bezpiecznego dostępu do Internetu.
• wzrost liczby usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną.
Priorytet III Turystyka
Cel
Cel główny priorytetu Wzrost konkurencyjności turystycznej regionu będzie realizowany przez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• poprawa jakości infrastruktury turystycznej regionu.
• tworzenie i rozwój regionalnych produktów turystycznych.
• zwiększenie dostępu do informacji turystycznej.
• wzrost rozpoznawalności regionalnej oferty turystycznej.
Priorytet IV Kultura
Cele
Cel główny priorytetu Wzrost znaczenia kultury jako czynnika rozwoju społeczno – gospodarczego będzie osiągnięty poprzez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego.
• zwiększenie dostępu do informacji o zasobach i wydarzeniach kulturalnych w regionie.
• wzrost rozpoznawalności oferty kulturalnej regionu.
Priorytet V Środowisko
Cele
Celem głównym priorytetu jest ochrona oraz poprawa jakości środowiska. Realizacja celu głównego będzie następować poprzez cele szczegółowe priorytetu:
• poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
• ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku.
• poprawa jakości powietrza.
• doskonalenie systemu zarządzania środowiskiem.
• ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa.
Priorytet VI Zrównoważony rozwój miast
Cele
Celem priorytetu jest wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej województwa. Będzie on realizowany poprzez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• wzrost konkurencyjności ośrodków metropolitalnych.
• wielofunkcyjne wykorzystanie obszarów zdegradowanych.
Priorytet VII Transport
Cele
Celem realizacji Priorytetu jest ukształtowanie efektywnego i zintegrowanego systemu transportowego. Na realizację tego celu złoży się osiągnięcie następujących celów szczegółowych priorytetu:
• udrożnienie sieci drogowej województwa,
• zwiększenie udziału transportu publicznego w przemieszczaniu osób.
Priorytet VIII Infrastruktura edukacyjna
Cele
Celem głównym priorytetu jest stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa o wysokich kwalifikacjach zawodowych, poszukiwanych na rynku pracy, który będzie realizowany poprzez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• wzrost dostępności i poprawa warunków kształcenia na poziomie wyższym.
• wzrost dostępności i poprawa warunków kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym.
• wzrost dostępności i poprawa warunków kształcenia ustawicznego.
Priorytet IX Zdrowie i rekreacja
Cele
Celem głównym priorytetu jest poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu. Cel będzie realizowany poprzez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• wzrost dostępności i poprawa jakości usług medycznych lecznictwa zamkniętego.
• wzrost dostępności i poprawa jakości usług medycznych lecznictwa otwartego.
• poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania czasu wolnego.
Priorytet X. Pomoc techniczna
Cele
Celem głównym priorytetu jest skuteczna absorpcja środków w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013. Będzie on realizowany poprzez następujące cele szczegółowe priorytetu:
• zapewnienie efektywnego i sprawnego systemu zarządzania RPO,
• upowszechnienie rezultatów realizacji RPO.

Zarządzanie Regionalnym Programem Operacyjnym
Instytucja Zarządzająca RPO
Instytucja Zarządzająca zgodnie z art. 25 ust.2pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju jest Zarząd Województwa Śląskiego. Zgodnie z Regulaminem Organizacyjnym Urzędu Marszałkowskiego przyjętym przez Zarząd Województwa Śląskiego obowiązki Instytucji Zarządzającej pełni Wydział Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Instytucja Zarządzająca, zgodnie z art. 60 rozporządzenia Rady nr 1083/200654, jest odpowiedzialna za zarządzanie Regionalnym Programem Operacyjnym i jego realizację zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami.
Instytucja Certyfikująca
Zgodnie z art. 35 ust. 2 pkt z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego certyfikuje Komisji Europejskiej prawidłowość poniesienia wydatków w ramach programów operacyjnych. Instytucja Certyfikująca, to komórka organizacyjna utworzona zarządzeniem ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w sprawie ustalenia regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, odpowiedzialna za certyfikację wydatków ponoszonych w ramach EFRR/EFS/FS, która w zakresie realizowanych zadań jest komórką niezależną od komórek wykonujących funkcje Instytucji Zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi,
Instytucja Audytowa
Określone w rozporządzeniu Rady nr 1083/2006 zadania Instytucji Audytowej wykonuje Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, którego funkcję pełni sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej55. Instytucja Audytowa jest niezależna od Instytucji Zarządzającej RPO, Instytucji Pośredniczącej II stopnia oraz Instytucji Certyfikującej.
Instytucja odpowiedzialna za otrzymywanie płatności
Instytucją odpowiedzialna za otrzymywanie płatności dokonywanych przez KE jest Ministerstwo Finansów. Zgodnie z regulaminem pracy Ministerstwa Finansów obsługą rachunków bankowych, na które będą dokonywane płatności ze środków wspólnotowych zajmuje się obecnie Departament Instytucji Płatniczej. Środki przekazywane przez Komisję Europejską jako zaliczki oraz płatności okresowe i płatność końcowa zostaną włączone do budżetu państwa jako jego dochody.

Procedura wyboru projektów
Ocena i wybór projektów prowadzone są w oparciu o kryteria wyboru projektów. Celem zastosowania systemu kryteriów wyboru projektów jest wzrost poziomu obiektywizmu i przejrzystości w zakresie wyboru projektów. Szczegółowe kryteria wyboru etapu preselekcji, oceny formalnej, merytorycznej oraz wyboru przez zarząd województwa dla danego działania są określane przez IZ RPO oraz zatwierdzane
przez KM RPO. Procedury dotyczące wyboru operacji w ramach RPO WŚ przewidują następujące tryby realizacji :
1) Tryb konkursowy (zgodnie z art. 28, ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju),
2) Projekty kluczowe (rozumiane jako projekty indywidualne, zgodnie z Art. 28, ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju);
3) Programy rozwoju subregionów (rozumiane jako projekty systemowe, zgodnie z art. 28, ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) ,
4) Tryb realizacji projektów pomocy technicznej.