ocena czlonkkostwa PL w UE/ referat/

Gość

POLSKA W UNII EUROPEJSKIEJ
W 2004 roku do Unii Europejskiej oprócz Polski weszły także Czechy, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry. Państwa te skupione są w ramach tzw. grupy luksemburskiej (Cypr, Czechy, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry) i brukselskiej (Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Bułgaria i Rumunia
. Minęły dwa lata od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Wbrew katastroficznym zapowiedziom nie nastąpił krach polskiej gospodarki, a sami przedsiębiorcy twierdzą, że członkostwo w UE wywarło pozytywny wpływ na ich firmy. Wpływ ten po zaledwie dwóch latach naszego członkostwa w Unii jest wprawdzie jeszcze dość trudny do oszacowania, ale jedno można powiedzieć z absolutną pewnością - naszej gospodarce Unia nie zaszkodziła.
Z przystąpienia wyniknęło wiele korzyści.
Przede wszystkim, rzecz najważniejsza: dostęp do wspólnego rynku. Eksport zwiększał się szybko także przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W ostatnich dwóch latach jego wzrost pozostał jednak silny, osiągając w ostatnim czasie tempo dwucyfrowe w porównaniu z odpowiednimi miesiącami poprzedniego roku. Walnie przyczyniła się do tego właśnie rosnąca sprzedaż towarów na unijny rynek. W latach 2003 -2005 zwiększyła się ona o blisko 70 procent, licząc w euro, podczas gdy wartość całego eksportu wzrosła o połowę. A właśnie produkcja na potrzeby zagranicznych odbiorców była przez długi czas głównym motorem napędowym wzrostu polskiej gospodarki. Sytuacja zaczęła zmieniać się dopiero w ostatnim okresie, gdy pojawiły się pierwsze oznaki zwiększania się inwestycji i umacniania popytu konsumpcyjnego.
Mechanizm rynkowy udowodnił, że polscy przedsiębiorcy są w stanie sprostać rywalizacji z bardziej doświadczonymi zachodnimi konkurentami. Ich atutem były wciąż niższe koszty pracy w naszym kraju oraz szybko zwiększająca się wydajność pracy. Konkurowali przede wszystkim niższą ceną oferowanych produktów. Jednak nie bez znaczenia była poprawiająca się ich jakość, między innymi dzięki zagranicznym inwestycjom w ostatnich latach.
Ich wartość także zaczęła rosnąć. Integracja Polski z Unią Europejską zwiększyło zaufanie zagranicznych inwestorów do polskiej gospodarki. W 2004 roku w formie inwestycji bezpośrednich, czyli do działających w Polsce przedsiębiorstw, kontrolowanych przez zagranicznych właścicieli wzrósł do blisko 13 miliardów dolarów. Według wstępnych danych ich wartość wyniosła 7,7 miliarda dolarów. Spadek był efektem dużej transakcji w ramach jednej grupy kapitałowej, gdzie zagraniczny właściciel odsprzedał udziały w polskiej spółce innej kontrolowanej przez siebie firmie. Realnie dynamika wzrostu inwestycji pozostała jednak wciąż wysoka.
Zagraniczni inwestorzy docenili także korzyści płynące z obecności Polski w zjednoczonej Europie. Chętnie przenoszą do naszego kraju działalność wymagającą dużych nakładów pracy, obniżając w ten sposób swoje koszty, co umożliwia im przetrwanie w coraz bardziej konkurencyjnej światowej gospodarce.
A eksport i inwestycje to nie wszystkie korzyści ekonomiczne, jakie Polska czerpie z przynależności do Unii. Wbrew obawom niektórych nasz kraj więcej otrzymał środków z unijnej kasy niż do niej wpłacił. Według danych Ministerstwa Finansów do marca tego roku nadwyżka wyniosła 2,7 miliarda euro. Z tych pieniędzy korzystają przede wszystkim rolnicy i niektóre gminy. Ale nie tylko. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego szacuje, że środki napływające z Brukseli dadzą ponad połowę prognozowanego na ten rok wzrostu gospodarczego. Pozwoli to na obniżenie o półtora punktu procentowego wciąż najwyższego w całej Unii bezrobocia.

Przedsiębiorcy: o Unii pozytywnie
Według badania przeprowadzonego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan, 68 procent przedstawicieli naszych firm chwali sobie przynależność Polski do UE, 5 procent uważa, że akcesja miała dla nich negatywne skutki, a 27 procent nie ma zdania.
Najważniejsze korzyści wymieniane przez ankietowanych, które daje członkostwo w UE, to łatwiejszy dostęp do unijnych rynków (42 proc.), łatwiejszy dostęp do kapitału (26 procent), ułatwienie możliwości korzystania z nowoczesnych technologii (17 procent), możliwość pozyskania nowych dostawców (9 procent) i pracowników z europejskiego rynku (3 procent) oraz większą przejrzystość i stabilność przepisów (3 procent).
Wejście do UE przyniosło także zagrożenia i utrudnienia w prowadzeniu działalności gospodarczej - większą konkurencję na krajowym rynku (35 procent przedsiębiorców wskazuje na ten czynnik), odpływ wykwalifikowanej siły roboczej za granicę (32 proc.), konieczność dostosowywania się do norm unijnych i zdobywania certyfikatów (29 procent). Polskie firmy zaczynają korzystać z możliwości uczestniczenia w unijnych przetargach publicznych - w ubiegłym roku wygrały 42 takie przetargi.
Przedsiębiorcy nadal narzekają na trudności w dostępie do unijnych funduszy strukturalnych. Dla 27 procent największą przeszkodą jest konieczność początkowego sfinansowania całości inwestycji z własnych środków, dla 24 procent zbiurokratyzowane procedury, dla 21 procent uciążliwości związane z wypełnianiem wniosków, a dla 13 procent brak informacji o źródłach i zasadach przyznawania środków unijnych.
Po dwóch latach obecności w UE wielu przedsiębiorców może pochwalić się sukcesami. W UE pojawia się coraz więcej polskich produktów, usług oraz działających polskich firm. Zauważana jest konkurencyjność i wysoka jakość polskich produktów, w niektórych segmentach rynku Polska zaczyna powoli budować swoją renomę. Branża spożywcza nadal kontynuuje intensywną ekspansję na unijne rynki, choć z nieco mniejszą dynamiką niż w pierwszym roku członkostwa.
Przedsiębiorcy chcąc jeszcze efektywniej działać w Unii postulują również zmiany - domagają się zmian podatkowych (w tym regulacji dotyczących podatku VAT), poprawienia efektywności sądownictwa (w tym gospodarczego), uzdrowienia administracji (określanej często jako niekompetentna i skorumpowana), poprawienia procedur pozwalających na korzystanie z funduszy pomocowych.

Unijna pomoc
Pomimo dość skomplikowanych i nadmiernie zbiurokratyzowanych procedur przydzielania unijnych środków pomocowych, skala unijnej pomocy dla polskich samorządów i przedsiębiorstw ustawicznie rośnie. Od kilku miesięcy następuje wyraźnie przyspieszenie w przyznawaniu pomocy, instytucje odpowiedzialne za wdrażanie programów pomocowych zawierają z adresatami pomocy coraz więcej umów na realizację przedsięwzięć. Strumień unijnych pieniędzy płynących do Polski na rozwój naszej gospodarki, infrastruktury, na inwestycje systematycznie się zwiększa. Uczymy się coraz efektywniej wykorzystywać europejską pomoc.
Jak podają instytucje rządowe, na koniec marca łączne płatności z kont programowych od początku realizacji programów pomocowych wyniosły 3,84 mld zł i stanowiły 11,65 procent całości środków przyznanych Polsce w ramach funduszy strukturalnych na lata 2004-2006.
Zainteresowanie beneficjentów wsparciem oferowanym z funduszy strukturalnych UE utrzymuje się na stałym, wysokim poziomie. Jedynymi programami, w których wartość wnioskowanego wsparcia nie przekracza poziomu przyznanych środków, są programy wsparcia i restrukturyzacji rybołówstwo i przetwórstwa ryb oraz Interreg (koncentruje się na współpracy w skali europejskiej pomiędzy regionami oraz gminami).
W przypadku unijnego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego największym zainteresowaniem wśród beneficjentów cieszą się szczególnie działania [czyli szczegółowe pogramy pomocowe] "Mikroprzedsiębiorstwa" (7.494 złożonych wniosków), "Obszary wiejskie" (4 tys. 471 wniosków), "Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenie ustawicznego w regionie" (3.719 złożonych wniosków).
Najwięcej środków pozostało do rozdysponowania w ramach reorientacji zawodowej osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi (pozostało ok. 66 proc środków), oraz w reorientacji zawodowej osób odchodzących z rolnictwa (pozostało ok. 50 procent środków).
W poszczególnych regionach Polski występują bardzo podobne tendencje odnośnie wykorzystywania środków dostępnych w ramach ZPORR. Największe kwoty dofinansowania (w liczbach bezwzględnych) przyznawane są we wszystkich województwach w ramach działań "Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego", "Infrastruktura ochrony środowiska", "Regionalna infrastruktura społeczna", "Obszary wiejskie" oraz "Lokalna infrastruktura społeczna".
Poza tym w każdym regionie znaczną część liczby wszystkich przygotowanych wniosków stanowią projekty złożone w ramach działań "Obszary wiejskie" oraz "Mikroprzedsiębiorstwa".
Cztery województwa (kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie i świętokrzyskie) wybrały już wnioski, których wartość konsumuje 100 proc. dostępnych środków na lata 2004-2006. Najmniejsze wykorzystanie środków odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim i lubelskim (odpowiednio 71,37 proc i 78,81 proc). Średni poziom wykorzystania na etapie wyboru wniosku do dofinansowania wynosi w skali kraju ok. 90 proc.
Zauważalne są różnice pomiędzy województwami w tempie podpisywania umów. Udział środków objętych już umowami w całości przydziału funduszy na lata 2004-2006 na realizację programów w województwach waha się od 61,81 proc. w województwie lubelskim do 91,42 proc. w województwie pomorskim. Pozostałe województwa podpisały do tej pory umowy o dofinansowanie projektów na kwotę oscylującą wokół 75 proc. dostępnych środków na lata 2004-2006.
W przekroju na poszczególne województwa pod względem zrealizowanych płatności z kont programowych sytuacja najlepiej kształtuje się w województwie małopolskim. Najniższy poziom płatności zanotowano w województwie mazowieckim – 7,37 proc. dostępnych środków. Średni poziom dokonanych płatności dla całego kraju wyniósł 13,13 proc. z całości środków przyznanych Polsce na lata 2004-2006.
Do końca marca 2006 r. w ramach trzech priorytetów ZPORR ("Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów", "Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach" oraz "Rozwój lokalny") złożono 27 tys. 802 wnioski o dofinansowanie projektu ze środków Unii Europejskiej. Łączna kwota wsparcia, o którą ubiegali się projektodawcy, wyniosła 36,3 mld zł - trzykrotnie więcej niż pula dostępnych środków.

Pierwsze kontrole
Bieżąca kontrola podmiotów korzystających z unijnej pomocy jest obowiązkiem instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie tejże pomocy. Na razie nie ma informacji o pojawieniu się większych nieprawidłowości. Także Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła już pierwsze kontrole wykorzystania unijnych środków pomocowych. NIK zbadała wykorzystanie przez przez małe i średnie przedsiębiorstwa pomocy finansowej uzyskanej w ramach programu "Phare 2001 Spójność Społeczno Gospodarcza – Rozwój Małych i Średnich Przedsiębiorstw” z Funduszu Dotacji Inwestycyjnych. Kontrolą objęto 5 Regionalnych Instytucji Finansujących w województwach: mazowieckim, zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim, wielkopolskim i dolnośląskim oraz 29 beneficjentów, którzy otrzymali dotacje w ramach badanego programu w tych województwach.
NIK pozytywnie oceniła realizowanie zadań w zakresie zarządzania Funduszem Dotacji Inwestycyjnych przez Regionalne Instytucje Finansujące (RIF), pomimo niepełnego wykorzystania budżetu programu z przyczyn niezależnych od tych instytucji. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in. opóźnień w zawieraniu i rozliczaniu umów o dotacje lub błędów proceduralnych w zakresie oceny wniosków.
Zdaniem NIK, wysoki stopień skomplikowania procedur skutkował licznymi błędami we wnioskach i w rezultacie eliminowaniem znacznej liczby przedsiębiorców starających się o dotacje. Średni wskaźnik wniosków odrzuconych na etapie oceny administracyjnej i kryteriów kwalifikacyjnych tj. ze względów formalnych w stosunku do liczby wszystkich odrzuconych wniosków wyniósł aż 94 procent
NIK pozytywnie oceniła wykorzystanie przez małych i średnich przedsiębiorców otrzymanych środków dotacji. Na 29 zbadanych małych i średnich przedsiębiorców w 22 przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowości. W pozostałych przypadkach stwierdzono pojedyncze nieprawidłowości i uchybienia dotyczące błędów przy sporządzaniu wniosków lub dokonywaniu rozliczeń. Założone efekty programu zostały realizowane. Inwestycje zostały zrealizowane w zakresie określonym w umowach i skutkowały w większości przypadków wzrostem obrotów oraz założonym wzrostem zatrudnienia. Na 29 zbadanych przedsiębiorców w 28 przypadkach nastąpił wzrost przychodów ze sprzedaży towarów lub usług, bądź wzrost obrotów, 25 przedsiębiorstw zwiększyło zatrudnienie.

Koszty i korzyści wejścia Polski do UE
Integrację z Unią Europejską należy rzetelnie rozpatrywać w kontekście rachunku zysków i strat. Po stronie kosztów członkostwa Polski w Unii Europejskiej z całą pewnością należy zapisać:
konieczność dążenia do wyrównania poziomu rozwoju ekonomicznego Polski wobec innych państw członkowskich w UE. Obecnie PKB Polski stanowi ok. 55% PKB Grecji, 52% PKB Portugalii oraz 48% PKB Hiszpanii. Osiągnięcie przez Polskę w 2025 r. poziomu krajów Unii oznaczałoby konieczność wzrostu gospodarczego Polski na poziomie 6,2%. W pierwszych latach członkostwa należy różnice m.in. w wysokości płac i emerytur w obecnych krajach członkowskich UE oraz Polski będą jednym z najbardziej odczuwalnych negatywnych skutków członkostwa w UE.
konieczność sprostania presji konkurencyjnej ze strony gospodarek państw członkowskich Unii (szczególnie dotknie to sektora MŚP, nie wszystkie polskie przedsiębiorstwa poradzą sobie z przystosowaniem do unijnych norm warunkujących dostęp towarów do rynku)
wzrost cen następujący wskutek wprowadzenia euro do powszechnego obiegu.
zmiana zasad stosunków handlowych z państwami spoza UE: przyjęcie zasad wspólnej polityki handlowej UE będzie rzutować głównie na jakość i wielkość kontaktów gospodarczych z Chinami i państwami Europy Wschodniej. Dla Podkarpacia istotnym kosztem może być spadek dynamiki ruchu osobowego oraz wymiany handlowej - głównie tzw. handlu przygranicznego - z Ukrainą (jako rezultat przywrócenia obowiązków wizowych dla obywateli Ukrainy).
Do korzyści z integracji Polski z Unią Europejską można zaliczyć:
zdynamizowanie rozwoju gospodarczego: jak stwierdza rządowy raport nt rezultatów negocjacji o członkostwo RP w UE "zwiększone zainteresowanie Polską jako miejscem potencjalnych inwestycji stwarza szansę wzrostu zatrudnienia oraz poprawy warunków życia Polaków. Potwierdzają to przykłady Hiszpanii, Irlandii i Portugalii, państw członkowskich, które potrafiły spożytkować szansę rozwojową, jaką była akcesja do UE". Przykładowo wzrost PKB Hiszpanii w pierwszych latach członkostwa (1985-97) wyniósł 2,9% i był o 0,5 % wyższy niż ówczesna średnia unijna.
pomoc w osiąganiu tzw. spójności ekonomicznej z państwami członkowskimi UE: Polska, a szczególnie jej najsłabiej rozwinięte regiony (w tym Podkarpacie) będzie korzystać ze środków finansowych w ramach funduszy strukturalnych.
dostęp Polaków do unijnych rynków pracy: mimo, że warunki negocjacji akcesyjnych umożliwiły niektórym państwom członkowskich czasowe ograniczenie prawa do zatrudnienia dla obywateli państw kandydujących, to jednak w wielu krajach (np. Szwecji, Holandii, Irlandii) już od chwili akcesji Polacy będą mogli legalnie podejmować pracę. Ograniczenia w dostępie do rynku pracy w takich państwach jak Austria czy Niemcy mają charakter czasowy i w dłuższej perspektywie rynki te także zostaną objęte swobodą przepływu osób. Ponadto kwalifikacje zawodowe i dyplomy wydawane przez polskie placówki edukacyjne będą uznawane w pozostałych krajach UE.
poprawa sytuacji na polskim rynku pracy: Polska zyska dodatkowe fundusze na walkę z bezrobociem, a przede wszystkim dostęp do Europejskiego Funduszu Socjalnego. Powstaniu nowych miejsc pracy będzie sprzyjać rozwój inwestycji na terenie Polski. Harmonizacja polskiego prawa z prawem UE: powoduje m.in. poprawę bezpieczeństwa pracy, poprawę stanu środowiska naturalnego, ochrony interesów ekonomicznych konsumentów.
następstwa integracji w sferze psychologicznej. "Osłabiony będzie dotychczasowy, powszechny w społecznej percepcji podział na Polaków biedniejszych, gorszych oraz zachodnich Europejczyków bogatych, korzystających z dobrodziejstw wolności i demokracji", będzie to źródłem istotnej zmiany mentalnościowej. Modyfikacja postrzegania Polaków przez społeczeństwa Europy Zachodniej będzie także dodatkowym skutkiem Integracji.
Nadzieje i rozczarowania po pierwszym roku członkostwa Polski w Unii Europejskiej

Akceptacja członkostwa:
W polskiej opinii społecznej utrzymuje się wysoka akceptacja członkostwa w Unii Europejskiej. Konfrontacja oczekiwań społecznych wiązanych z członkostwem w Unii dzięki rozwiniętym zdolnościom adaptacyjnym i racjonalizacji wyobrażeń o następstwach członkostwa w okresie poprzedzającym akcesję nie wywoła efektu szoku poakcesyjnego. Po pierwszym roku członkostwa pojawia się w społecznej świadomości poczucie nowych zróżnicowań i nierówności społecznych postrzeganych jako następstwa członkostwa w Unii Europejskiej. Grozi to spadkiem poparcia dla UE. W wyniku funkcjonowania w nowych warunkach członkostwa następują znaczące zmiany autoidentyfikacji jednostek, grup społecznych i oceny własnego kraju oraz jego usytuowania w strukturze europejskiej. Pozytywnie oceniane następstwa członkostwa nie przyczyniają się ani do wzrostu zaufania do administracji własnego kraju, ani do instytucji UE.

Beneficjenci i przegrani członkostwa
Oczekiwania pozytywnych następstw członkostwa są mocniej odczuwane w odniesieniu do konkretnych sfer życia społecznego czy gospodarczego niż w odniesieniu do konkretnych grup społecznych czy zawodowych. W ocenie społecznej głównymi beneficjentami akcesji są politycy i właściciele dużych gospodarstw rolnych, najmniejsze korzyści osiągnęli pracownicy służby zdrowia i oświaty. Wzrost gospodarczy kraju i poszerzenie rynku pracy o wybrane kraje UE nie przyczyniły się do zmniejszenia skali bezrobocia w Polsce. Migracja zarobkowa na rynki pracy poza krajem była zgodna z oczekiwaniami polskich analityków.

Koszty i korzyści
Utrzymuje się ograniczona znajomość możliwości wykorzystania funduszy unijnych w zakresie wspomagania edukacji i kultury. Wbrew oczekiwaniom społecznym przynależność do Unii Europejskiej nie przyczynia się do zmniejszenia patologii korupcji w Polsce. Funkcjonowanie w ramach Unii Europejskiej nie przyczynia się- w ocenie społecznej – do poprawy funkcjonowania państwa i jego podstawowych instytucji: sądownictwa, Sejmu i Senatu.

Wizja Polski w UE
W ocenie opinii publicznej członkostwo w Unii przyczynia się do poprawy pozycji Polski na arenie międzynarodowej i wizerunku kraju. Regulacje wizowe na granicy wschodniej nie przyczyniły się do ograniczenia przestępczości zorganizowanej, przemytu i handlu narkotykami. W minionym roku wzrosło poczucie zagrożenia terroryzmem, przy równoczesnym wzroście poczucia bezpieczeństwa militarnego. W polskiej opinii publicznej nadal utrzymuje się przekonanie o potrzebie dalszego poszerzania Unii Europejskiej; stanowisko to jest reprezentowane najliczniej spośród wszystkich 25 państw UE. W ocenie Polaków najważniejsze kryteria przyjęcia kolejnych krajów do Unii to: stabilna gospodarka rynkowa, praworządność i utrwalony system demokratyczny. Polacy relatywnie do opinii pozostałych krajów najliczniej skłonni są akceptować u przyszłych członków UE ich odmienność religijną i kulturową.

Środowiska wiejskie
Po 1 maja 2004r. w środowiskach rolniczych odnotowano systematyczny wzrost akceptacji członkostwa Polski w Unii. Wzrostowi temu towarzyszy sprzeciw wobec kreowanego przez media wizerunkowi rolników jako głównych beneficjentów programów i funduszy unijnych. W ocenie badanych rolników dopłaty bezpośrednie stanowią formę redystrybucji składek wpłacanych przez państwa członkowskie, w tym Polskę. W rozumieniu rolników dopłaty nie są formą pomocy, lecz sposobem wyrównania nakładów i strat poniesionych przez rolników po 1 maja. Dla badanych członkostwo w UE to proces, w którym zyski ( dopłaty bezpośrednie , programy pomocy itp. ) równoważą straty ( podwyżki cen paliw, nawozów, zwierząt hodowlanych, środków chemicznych, żywności itp. ) Generalnie członkostwo Polski w UE oceniane jest przez środowiska rolnicze pozytywnie. Badani podkreślali, że nie potwierdziły się czarne scenariusze dotyczące przyszłości rolnictwa, obecne w argumentacji eurosceptyków w okresie poprzedzającym członkostwo. Niepokojący jest niski poziom wiedzy rolników o działaniach gminy, przejawiający się m.in. ograniczonym działaniem rolników w formułowaniu celów strategii rozwoju gminy czy też założeń planu zagospodarowania przestrzennego. Przedstawiciele samorządu lokalnego nie są traktowani przez rolników jako wiarygodni informatorzy o sposobach zdobywania funduszy unijnych. Największym zaufaniem środowisk rolniczych w zakresie działalności europejskiej cieszą się doradcy ośrodków doradztwa rolniczego. Kapitał społeczny na wsi bardziej niż gdziekolwiek indziej zależy od jakości lokalnych elit. Inaczej niż w miastach, na wsi ludzie dobrze znają swoich przedstawicieli w samorządzie terytorialnym i często postrzegają ich jako lokalnych liderów i lokalne autorytety, tworzące elitę zdolną do budowania kapitału społecznego i aktywizowania życia na wsi. Można zaobserwować, \że mieszkańców wsi łatwiej jest zorganizować wokół protestów trudniej zaś wokół projektów kreujących jakieś wspólne dobro. Utrzymuje się nieufny stosunek rolników do zakładania i przystępowania do grup producenckich. Szczególna gospodarność i aktywność jednostek nie są niezbędnym atrybutem przypisywanym środowiskowym liderom. W wielu przypadkach budzą raczej niechęć otoczenia niż akceptację. Opisywane zjawisko dotyczy przede wszystkim pierwszych beneficjentów programu SAPARD. Tradycyjne więzi społeczne ściśle powiązane z miejscem, z okolicą, z najbliższym sąsiedztwem, parafią itd. Zaczynają słabnąć. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest pogłębiające się rozwarstwienie wsi. Zahamowaniu tej tendencji mogłyby sprzyjać inicjatywy nowej organizacji życia społeczności wiejskich, skupiające mieszkańców wsi wokół wspólnie zdefiniowanych interesów. W dalszym ciągu utrzymuje się podział na” my”- „oni” w stosunku do Unii Europejskiej i jej Wspólnej Polityki Rolnej. Badani oceniali, że głos polskich przedstawicieli w strukturach unijnych jest słaby, a decyzje podejmują bogate kraje byłej Piętnastki. Edukacja zajmuje w strategiach życiowych rolników coraz bardziej znaczące miejsce, a inwestycje w edukacje konkurują z inwestowaniem w gospodarstwo. Do niedawna edukacja odgrywała rolę wyposażenia głównie dzieci „ wychodzących z gospodarstwa”, obecnie jest inwestycją docenianą również wobec dzieci przyjmujących gospodarstwo rolne.

Środowisko małych i średnich przedsiębiorstw.
Zmiany w otoczeniu regulacyjnym, związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej, w istotnym stopniu wpłynęły na praktyczną działalność większości firm w Polsce. W największy zakresie zmiany te dotyczyły: przepisów z zakresu ochrony środowiska, obowiązujących norm technicznych, przepisów VAT, warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, wprowadzenia HACCP, warunków prowadzenia eksportu. Ocena zmian w otoczeniu regulacyjnym jest niejednoznaczna. Badani przedsiębiorcy zdecydowanie pozytywnie oceniali nowe regulacje dotyczące eksportu di Unii Europejskiej. Przepisy w zakresie ochrony środowiska i utylizacji odpadów nakładają na wielu przedsiębiorców nowe obowiązki i wymagają nakładów inwestycyjnych, ale są one oceniane jako korzystne dla całego społeczeństwa. Krytycznie natomiast oceniono brak poprawy poziomu polskiego prawodawstwa. Postrzeganie zmian w otoczeniu rynkowym zależy od zakresu aktywności firmy. Podmioty działające na rynku lokalny, nie prowadzące współpracy z zagranicą, w małym stopniu odczuły wejście Polski do UE. Na ich sytuację wpływają przede wszystkim czynniki makroekonomiczne, związane z dynamiką rynku krajowego. Nie sprawdziły się pesymistyczne prognozy sugerujące masowy napływ po 1 maja 2004r. na polski rynek dużych przedsiębiorstw zachodnich. Wejście Polski do Unii zainicjowało proces przemian w postrzeganiu przez Polaków gospodarczej mapy Europy- granica „ Zachodu” jest obecnie utożsamiana ze wschodnią granicą Polski. W polu zainteresowania w coraz większym stopniu znajdują się raje Unii, którymi polscy przedsiębiorcy w przeszłości mało się interesowali. W opinii respondentów, od czasu uzyskania członkostwa w UE Polacy coraz częściej oceniani są w krajach Unii jako kompetentni, pracowici i wszechstronni fachowcy. Przedsiębiorcy eksportujący do krajów UE odczuwają znaczące uproszczenie procedur eksportowych: zmniejszenie biurokracji, usprawnienie przekraczania granic. W obecnie badanych, po 1 maja 2004r. nastąpił wzrost eksportu polskich produktów i usług do krajów UE. Przedstawiciele firm nastawionych na współpracę z krajami byłego ZSRR odnotowali spadek obrotów. W ich opinii istotną przyczyną zmniejszających się obrotów ze Wschodem jest wprowadzenie przez kraje sąsiadujące z Polską nowych regulacji zasad współpracy gospodarczej na wschodniej granicy Polski. Niektórzy badani obserwują pojawienie się nowych zamówień na rynkach lokalnych, co zapewne wiąże się z członkostwem w Unii, choć zjawisko to na razie występuje w niewielkiej skali. Część pytanych przedsiębiorców deklarowała wzrost zainteresowania inicjowaniem i rozszerzaniem współpracy w ramach unijnego rynku. Niektórzy zatknęli się z propozycjami wstąpienia do międzynarodowych sieci, zrzeszających firmy danej branży. Istotnym problemem, na który zwrócili uwagę badani, jest wzrost po 1 maja liczby wyjazdów wykwalifikowanych pracowników do pracy w innych państwach członkowskich. Z tego powodu niektóre przedsiębiorstwa mają trudności w działalności gospodarczej. Innowacyjność jest rozumiana przez badanych jako wprowadzenie zmian w zakresie organizacji pracy, technologii pracy, parku maszynowego, asortymentu produkowanych produktów. Jako najważniejszy cel innowacji wskazywano obniżenie kosztów produkcji, na dalszym miejscu: wzrost produktywności oraz podnoszenie jakości i atrakcyjności produktów. Wszyscy respondenci zgadzali się z poglądem, że ” innowacyjność to konieczność”. Jednakże wielu badanych wskazywało no następującą prawidłowość: aby firma mogła myśleć o innowacyjności, musi osiągnąć pewną wielkość zatrudnienia i obrotów. Tymczasem wiele firm, w tym mikrofilmy, przyjmuje strategię przetrwania związaną z niepewnością jutra. Respondenci deklarowali, że nie odnotowali zasadniczych zmian w dostępie do zewnętrznych środków finansowania. Nie zauważyli nowych ofert, które byłyby korzystne i nie wiązały się z wysokim ryzykiem. Banki zostały ocenione przez badanych jako instytucje nieprzyjazne, stanowiące trudne warunki w zakresie zdolności kredytowej i oferujące drogie kredyty. Badani biznesmeni potwierdzili, że UE stwarza możliwości uzyskania funduszy na rozwój, ale dominuje wśród nich przekonanie, że droga do tych funduszy jest nadal trudna. Istotną barierą utrudniającą aplikowanie o unijne dotacje jest także sytuacja gospodarcza w Polsce, oceniana jako niestabilna i niesprzyjająca wdrażaniu długofalowych strategii rozwoju firm. Mali przedsiębiorcy deklarowali ograniczone zainteresowanie branżową reprezentacją ich interesów. W ich ocenie po 1 maja 2004r. nie nastąpił wzrost aktywności organizacji biznesowych.

Środowisko studentów

Oceny sytuacji gospodarczej i rynku pracy
Studenci coraz częściej dostrzegają pozytywne zmiany w sytuacji gospodarczej naszego kraju, jak i sytuacji na rynku pracy. Z nadzieje też patrzą w przyszłość. Równo połowa badanych ocenia, że ma duże szanse na znalezienie pracy po ukończeniu studiów. Najgorsze perspektywy na znalezienie pracy dla siebie widzą studenci z Lublina, Łodzi, Bydgoszczy i Torunia.

Pogramy edukacyjne
Tylko nieliczni studenci wyjeżdżają za granice w ramach programów edukacyjnych. Z programu Erasmus skorzystał tylko 1% studentów, tyle samo z programu Leonardo da Vinci.
Niewielu studentów (10%) podjęło starania, aby wyjechać za granicę w ramach programów edukacyjnych. Stosunkowo częściej takie starania podejmują z największych ośrodków akademickich : Krakowa, Wrocławia, Warszawy.
Najmniej zdecydowana większość studentów jest przekonana, że wyjazd na zagraniczne stypendium ułatwia znalezienie pracy.

Strategie życiowe
Po ukończeniu studiów zdecydowana większość studentów myśli o podjęciu pracy. Co trzeci student chciałby też w tym czasie założyć rodzinę. Podjęcie studiów doktoranckich planuje 18% studentów.
O studiach doktoranckich najczęściej ,myślą studenci uniwersytetów i akademii medycznych. Większość studentów spośród tych, którzy planują podjęcie studiów doktoranckich, chciałaby kontynuować naukę w Polsce. Za granicą chciałoby studiować 18% osób zainteresowanych studiami doktoranckimi.
Co ciekawe, niewielu studentów, którzy planują podjęcie studiów doktoranckich, chciałoby w przyszłości pracować na uczelni. Spośród ogółu badanych studentów najwięcej osób chciałoby po studiach pracować w prywatnej firmie (40%).
Blisko dwie trzecie studentów pozytywnie ocenia sposób, w jaki uczelnia przygotowuje ich do przyszłej pracy zawodowej. Najbardziej krytyczni są wobec swoich uczelni studenci studiów medycznych i ekonomicznych.
Studenci ostatnich lat studiów, podobnie jak zresztą ich młodsi koledzy, to osoby niezwykle przedsiębiorcze. Połowa spośród nich na pytanie, co woleliby robić po ukończeniu studiów :prowadzić własną firmę czy być zatrudnionym jako pracownik, wybrała tą pierwszą możliwość.

Skłonności do migracji
Połowa badanych studentów chciałaby podjąć pracę w innym kraju Unii Europejskiej. Są to jednak bardzo ogólne deklaracje. Kiedy spytać studentów bardziej szczegółowo o plany związane z takim wyjazdem, to okaże się , że poważnie myśli o takiej możliwości kilkanaście procent badanych.

Opinie na temat integracji europejskiej:
Przystąpienie Polski do UE częściej wzbudza wśród studentów pozytywne uczucia. Niepewność w związku z tym odczuwa jedna trzecia badanych.
Zdaniem studentów Przystąpienie Polski do UE oznacza przede wszystkim lepsze perspektywy dla młodzieży. Po stronie zagrożeń w związku z akcesją studenci najczęściej wymieniali możliwość wzrosty inflacji.
Tylko nieliczni studenci są zdania, że w związku z przystąpieniem Polski do UE ich sytuacja się pogorszy. Większość badanych jest przekonana, że w wyniku integracji Polski osobiście na tym skorzysta.
Studenci deklarują w większości udział w referendum w sprawie przyjęcia konstytucji UE. Połowa spośród nich deklaruje też, że w referendum takim głosowałaby za przyjęciem konstytucji.

Inicjatywa Leader w Polsce
Przed Leaderem nie ma ucieczki: podejście typu Leader odniosło w krajach UE sukces.
W opinii ekspertów realizacja programu Leader może mieć bardzo korzystne i dalekosiężne skutki dla rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, może też być rozwiązaniem wielu problemów.
Leader nie jest jednak panaceum na wszelkie istniejące problemy, nie działa wszędzie i od razu doskonale. Musi być kontrolowany i udoskonalany wraz z rosnącym doświadczeniem.
Wiele różnorakich czynników może stać na przeszkodzie efektywnej realizacji programu Leader. Pierwszych wskazówek dostarczają już doświadczenie unijne.
Przeprowadzona analiza pokazuje pięć możliwych grup barier, które mogą stać na przeszkodzie realizacji programu Leader : przyjęte w Polsce zasady funkcjonowania programu Leader, deficyt kapitału społecznego i tradycji współpracy, nadużycia przy realizacji programu.
Ostateczna, a zarazem najtrudniejszą do przekroczenia barierą jest trudność oceny efektów realizacji programu Leader.
Wyniki analizy pokazują, iż mimo istniejących barier nie ma podstawy, aby się spodziewać niepowodzenia programu Leader.
Powoli zmienia się sposób myślenia i działania mieszkańców wsi.
Programowi Leader w jego obecnej postaci nie sprzeciwiają się władze samorządowe.
Istniejące już partnerstwa działają dobrze, systematycznie się rozwijają i dalej chcą rozwijać swoją aktywność.
Ważna przesłanką powodzenia programu są wyniki procedury składania wniosków do Schematu I programu Leader.
Polska wieś nie jest idealnie przygotowana są programu Leader. Istnieją jednak pomyślne przesłanki jego powodzenia.