Notatki z wykładów

sniezynkaa

ZASADA SUBSYDIARNOŚCI

- art.5 TWE zdanie 2
- subsydiarność = pomocniczość
- Zasada ta wynika z założenia, że decyzje w państwach członkowskich powinny być podejmowane na jak najniższym szczeblu – jak najbliżej obywatela
- Zasada ta wiąże się także z koncepcją decentralizacji władzy UE tzn. że w zakresie kompetencji które nie należą wyłącznych kompetencji Unii. Decyzje mogą zapadać w gminach, powiatach, władzach lokalnych, państwach a dopiero w ostateczności na szczeblu unijnym
- Zasada została utworzona w prawie wspólnotowym ale UE przejęła tą zasadę
- Art.1 TWE – zatwierdzenie zasady przez UE
- Obecnie obowiązuje wykładnia zgodnie z którą przyjmuje się że Wspólnota / Unia może podejmować działania na nasadzie pomocniczości gdy:
· dane zagadnienie ma aspekt ponadnarodowy i nie może być rozwiązane w
sposób skuteczny przez jedno lub kilka państw członkowskich
· działanie na szczeblu narodowym lub brak działania na szczeblu
wspólnotowym stanowi naruszenie prawa wspólnotowego
· działania prowadzone na poziomie wspólnotowym są korzystniejsze z
uwagi na ich rozmiar i efekty
- wyrazem zasady pomocniczości jest zalecenie że podstawowym aktem prawnym wydawanym w UE jest dyrektywa która określa jedynie cel który ma zostać osiągnięty ale pozostawia państwom członkowskim swobodę co do jego realizacji

ZASADA PROPORCJONALNOŚCI

- art. 5 TWE
- Wspólnota nie może podejmować więcej działań niż jest to konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu
- Ta zasada wiąże się ściśle z zasadą pomocniczości
- Warunki stosowania tej zasady to:
· jasno określony cel który ma zostać osiągnięty
· podjęte środki nie mogą być nadmiernie uciążliwe ani nie mogą łamać prawa
wspólnotowego
· po osiągnięciu celu podjęte działania muszą zostać zaniechane

ZASADA LOJALNOŚCI (SZCZEREJ WSPÓŁPRACY)

- art.10 TUE
- wszystkie państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania prawa wspólnotowego poprzez odpowiednie działania lub powstrzymywanie się od działań a także poprzez wywiązywanie się ze swoich zobowiązań wobec Wspólnoty
- art. 10 TWE – jest zawsze rozpatrywany w powiązaniu z innymi przepisami ( traktatowymi lub prawa wtórnego)
- przykłady łamania art.10 to:
· brak wdrażania dyrektyw do prawa krajowego
· niestosowanie się do orzeczeń ETS
· tolerowanie naruszeń prawa wspólnotowego (brak sankcji)
- Unia dysponuje możliwością wymuszania przestrzegania prawa wspólnotowego
- Art226 TUE – Komisja ma prawo zaskarżenia państwa do ETS a ETS w wyroku może zasądzić od tego państwa karę pieniężną
- Zgodnie z postanowieniami TUE art. 7 – W razie naruszenia zasad UE wynikających z art. 6 TUE Unia ma możliwość zawieszenia państwa w prawach członkowskich
ZASADA ZAKAZU DYSKRYMINACJI

- ze względu na przynależność państwową – art. 12, 18, 39,43,90 TUE
- zakaz dyskryminacji dotyczy zarówno dyskryminacji jawnej jak i ukrytej
- Dyskryminacja jawna - przedsiębiorca nie zatrudnia ludzi z innych państw
- Dyskryminacja ukryta – przedsiębiorca zatrudnia swoich obywateli na pełen etat natomiast cudzoziemców na umowę-zlecenie
- Obywatele wszystkich państw członkowskich UE w pozostałych państwach Unii muszą być traktowani tak samo jak właśni obywatele

ZASADA DEMOKRATYCZNEJ FORMY RZĄDÓW I OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

- art. 6 TUE – Każde państwo członkowskie indywidualnie jest członkowskie indywidualnie jest członkiem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i podstawowych wolności
- uczestnictwo w tej konwencji jest warunkiem wstąpienia do UE
- art. 6 w związku z art. 7

ZASADA WZMOCNIONEJ WSPÓŁPRACY

- zasada unijna – wprowadzona na podstawie traktatu z Maastricht
- art. 43 TUE
- zasada ta wynika z koncepcji Europy 2 prędkości:
· strefa Euro
· strefa Schengen
- wzmocniona współpraca odnosi się także do II i III filaru UE
- Warunki wzmocnienia współpracy:
· 8 państw zaangażowanych
· współpraca nie może naruszać prawa unijnego
· współpraca musi być otwarta dla innych państw
· współpraca nie może naruszać interesów wzmocnienia, współpraca traktowana jako ostateczność w inny sposób nie można osiągnąć celów Wspólnoty jak przez zawiązanie współpracy
- w II i III filarze współpraca jeszcze nie funkcjonuje

sniezynkaa

POJĘCIE PRAWA EUROPEJSKIEGO

Prawo Europejskie – występuje w kontekście szerszym i węższym:
a) kontekst szerszy: - (sensualny); jest to wszelkie prawo tworzone przez organizacje
międzynarodowe o charakterze europejskim
Zalicza się w te grupy :
- prawo tworzone przez WE
- prawo tworzone przez UE
- prawo tworzone przez inne organizacje europejskie takie jak np. EFTA (Europejska Strefa Wolnego Handlu- Norwegia, Lichtenstein, Szwecja, Islandia)
- Rada Europy
- OBWE
- UZE
- Inicjatywa Środkowoeuropejska
b) kontekst węższy: - (sensustricto); to wyłącznie prawo wspólnotowe i unijne

Podział na prawo wspólnotowe i prawo unijne został stworzony po wejściu w życie traktatu z Maastricht

Struktura traktatu z Maastricht

Postanowienia Wspólne (preambuła) ŕ

I – Prawo Wspólnotowe:
Ř prawo EWWiS
Ř EWG= WE
Ř EUROATOM

II – Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

III – Współpraca policyjna i sądowa w sprawach
Karnych

Przepisy Końcowe ŕ

Prawo Wspólnotowe – jest najbardziej rozwiniętą częścią prawa europejskiego w węższym
kontekście

Prawo to dzieli się na:

- Prawo Pierwotne – są to wszystkie traktaty także traktaty akcesyjne oraz orzecznictwo ETS
w takim zakresie w jakim sąd orzeka na podstawie traktatów (np. rzymskich,
paryskich Maastricht, Nicea)

- Prawo Wtórne – tworzone jest na podstawie prawa pierwotnego i musi być z nim zgodne.
Są to:
- rozporządzenia
- dyrektywy
- zalecenia
- opinie
- tzw. Akty soft law – rezolucje uchwały memoranda, wspólne stanowiska
- orzecznictwa ETS wydawane na podstawie prawa wtórnego

Prawo Instytucjonalne - ( formalne) – dotyczy:
- ustroju i funkcjonowania instytucji wspólnotowych
- organizacji wspólnotowego systemu sprawiedliwości
- procedury postępowania przed ETS
- zasady stosowania prawa wtórnego
Prawo Materialne – dotyczy poszczególnych dziedzin (polityk)
- wspólna polityka rolna
- wspólna polityka transportowa
- wspólna polityka energetyczna
- wspólna polityka ekologiczna
- wspólne prawo gospodarcze

4 swobody gospodarcze – swobodny przepływ osób towarów kapitałów i usług

Całe prawo wspólnotowe tworzy tzw. Dorobek Prawny ( ACQUIS COMMUNTAIRE) –jest to prawo pierwotne, wtórne, materialne, formalne, orzecznictwo ETS, prawo wydawane w II i III filarze

Każdy kraj kandydujący musi bezwarunkowo zaakceptować cały dorobek prawny w Unii
Wyjątkami są:
- tzw. Okresy przejściowe czyli czas w którym w stosunku do niektórych państw nie obowiązują w danym zakresie wszystkie regulacje prawne Unii np. w rolnictwie, podejmowaniu pracy, nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, pomocy publicznej

ZASADY FUNDAMENTALNE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

1. Zasada autonomii prawa wspólnotowego
2. Zasada bezpośredniej skuteczności i bezpośredniego stosowania
3. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego

Autonomia - oznacza że prawo wspólnotowe stanowi samodzielny i niezależny system prawa w stosunku
do prawa krajowego
Prawo Wspólnotowe – jest stosowane wprost i bezpośrednio w państwach członkowskich ( wyjątek:
dyrektywa);
- odnosi bezpośredni skutek w sferze praw i obowiązków indywidualnych podmiotów
Możliwość powoływania się na przepisy unijne w postępowaniach przed organami sądowniczymi państw członkowskich

Pierwszeństwo – oznacza że w przypadku ewentualnego konfliktu prawa krajowego z prawem unijnym
pierwszeństwo jest dla prawa wspólnotowego

Stanowione prawo wspólnotowe – uzupełniane jest także przez prawo zwyczajowe np. w drodze zwyczaju
wykształciła się praktyka ze Radę Europejską oprócz szefów państw ich
rządów tworzą także sekretarze stanu poszczególnych państw

Uzupełnieniem Prawa Wspólnotowego- jest tzw. prawo dopełniające które tworzą umowy zawierane
między państwami członkowskimi np. ochrona środowiska,
szkolnictwo, wymiana kulturalna

ZASADY STRUKTURALNE PRAWA UNIJNEGO

1. Zasada kompetencji powierzonej
- art. 5 TWE: Państwa członkowskie dobrowolnie zgadzają się na to że część kompetencji przekazują wspólnotom. Przeniesienie kompetencji decyzyjnych na wyższy szczebel
- art. 3 TWE: określa sfery gdzie można przekazać kompetencje
- w wyjątkowych sytuacjach może nastąpić przekazanie kompetencji pomimo braku u mocowań w traktacie
- art. 308 TWE

Podział kompetencji które wykorzystuje Wspólnota jest następujący:

1. kompetencje wyłączne – to takie które przysługują wyłącznie wspólnotom np. polityka monetarna,
unia celna, polityka handlowa w stosunku do państw stowarzyszonych

2. kompetencje równoległe – to takie gdzie dana dziedzina może być regulowana równocześnie prawem
wspólnotowym i krajowym które uzupełniają się nawzajem np. edukacja
badania naukowe, rozwój regionalny
- art. 7 TWE- zasada równowagi instytucjonalnej – check and balance

3.kompetencje konkurencyjne – dana dziedzina może być regulowana prawem krajowym dopóki nie
zajmie się nią prawo wspólnotowe np. doktryna zajętego pola – gdy jest
ta doktryna prawo krajowe już nie może wejść

W Prawie Wspólnotowym nie ma klasycznego trójpodziału władzy:

- władza ustawodawcza - co do zasady przysługuje Radzie UE ale pewne funkcje ustawodawcze pełni
Komisja
- władza wykonawcza – przysługuje Komisji a wyjątkowo także Radzie
- władza sądownicza – przysługuje ETS

Parlament – pełni funkcje opiniodawcze, doradcze i kontrolne w stosunku co do Rady i Komisji

Instytucje doradcze mają obowiązek ścisłego działania w ramach przyznanych im kompetencji. Wszelkie odstępstwa musza być dokonywane w drodze wyraźnej delegacji.