Czy Europa potrzebuje konstytucji? gr2

Martyna

Dlaczego Unia potrzebuje reformy ?

Czynniki zewnętrzne:
konieczność liberalizacji handlu w skali światowej,
stosunki z USA,
stosunki z Rosją,
nowi aktorzy: Chiny, Indie, Japonia
→ konieczność umocnienia tożsamości Unii,
Czynniki wewnętrzne:
potrzeba podniesienia spójności, efektywności i przejrzystości działania Unii (wynika z rozszerzenia Unii),
problem przywództwa politycznego Unii (powinno uwzględniać zasadę solidarności),
trudności w komunikacji polityków ze społeczeństwami,
podział na linii wschód – zachód (jakość dyskusji między starymi a nowymi państwami członkowskimi),
przyjęcie strategii dalszego rozszerzania (wyzwanie stworzenia strefy stabilności politycznej, demokracji i gospodarki rynkowej).

Co to jest Traktat Konstytucyjny ?

pełna nazwa: Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy,
w istocie traktat rewizyjny (prowadzi do modyfikacji ustroju unii),
jest wielostronną umową międzynarodową,
zmienia Unię Europejską w jednolitą organizację międzynarodową,
podpisany 29 października 2004 roku w Rzymie przez przedstawicieli państw członkowskich.

Kiedy podjęto dyskusję nad Konstytucją Europejską ?

lata ‘80 – sukces ekonomiczno-gospodarczy unii,
esej D. Grimma – „Czy Europa potrzebuje konstytucji?” – pierwsze tezy i projekty,
wystąpienie J. Fischera w maju 2000 r. na Uniwersytecie w Berlinie – wezwanie do podjęcia debaty konstytucyjnej, zmierzającej do przekształcenia Unii w federację,
grudzień 2001 r – wspólna deklaracja J. Chiraca i G. Schrödera – pierwsze oświadczenie polityczne w którym padło słowo konstytucja.

Jak przebiegały prace nad Traktatem Konstytucyjnym ?

Konferencja Międzyrządowa 2000 r. – sprawy związane z przyjęciem nowych państw członkowskich – rezygnacja z rozwiązania ustrojowych spraw UE
Traktat z Nicei podpisany 26 II 2001 r., wszedł w życie 1 II 2003 r. – uwieńczenie Konferencji Międzyrządowej 2000
Deklaracja z Laeken 14 – 15 XII 2001 r. – ustanowienie Konwentu UE, sprecyzowanie problemów
Konwent UE 28 II 2002 – VI-VII 2003 r.
przewodnictwo Valerego Giscard d’Estaing’a,
skład (105 członków):
przedstawiciele rządów Państw Członkowskich i krajów kandydujących,
przedstawiciele parlamentów narodowych z tych państw,
przedstawiciele Parlamentu Europejskiego
przedstawiciele Komisji,
dyskusja nad zasadniczymi problemami,
projekt Traktatu Konstytucyjnego
Konferencja Międzyrządowa 4 X 2003 – 17/18 VI 2004 r. – kryzys w Brukseli (konflikt polityczny wokół interwencji w Iraku) – przyjęcie pakietu kompromisowego – trudności ze znalezieniem poparcia społecznego
Podpisanie Traktatu Konstytucyjnego 29 X 2004 r. – ratyfikowanie przez 15 państw – odrzucenie zgody na ratyfikację we Francji i Niderlandach (2005 r.)
Deklaracja Rady Europejskiej 16/17 VI 2005 r. – czas na refleksję, proces w toku
Jaka jest struktura Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy ?

Traktat Konstytucyjny składa się z preambuły i czterech części:
I.Podstawowe przepisy konstytucji: przepisy definiujące Unię, jej cele uprawnienia, procedury decyzyjne i instytucje,
II.Karta Praw Podstawowych, ogłoszona podczas Rady Europejskiej w Nicei w grudniu 2000,
III.Polityki Unii, obejmuje dużą liczbę postanowień zawartych w aktualnych traktatach.
IV.Postanowienia ogólne i końcowe: procedury przyjęcia i rewizji konstytucji,

Jakie są najważniejsze postanowienia Traktatu Konstytucyjnego ?

nadanie Unii Europejskiej osobowości prawnej,
zastąpienie jednym dokumentem traktatów Wspólnoty Europejskiej i Unii Europejskiej i określenie jednolitych ram instytucjonalnych,
przekształcenie UE w jedną organizację międzynarodową (scalenie filarów + nadanie osobowości),
wprowadzenie klarownego podziału kompetencji pomiędzy Unią Europejską a państwami członkowskimi,
nadanie Karcie Praw Podstawowych charakteru prawnie wiążącego,
ustanowienie urzędu Przewodniczącego Rady Europejskiej (na czele Rady Europejskiej),
ustanowienie stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych Unii Europejskiej odpowiedzialnego za wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa,
ograniczenie składu Komisji Europejskiej po 2014 r.,
wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego poprzez zrównanie jego pozycji w procesie legislacyjnym z pozycją Rady,
zwiększenie udziału parlamentów narodowych państw członkowskich w stanowieniu prawa na poziomie europejskim (wydawanie opinii co do zgodności projektów aktów prawnych z zasadą pomocniczości),
przyznanie prawa inicjatywy europejskiej co najmniej milionowi obywateli unii,
uproszczenie instrumentów prawnych: zastąpienie dotychczasowych form (ponad 15) poprzez: ustawy europejskie, ramowe ustawy europejskie, rozporządzenia europejskie, decyzje europejskie oraz zalecenia i opinie,
rozszerzenie zakresu obowiązywania głosowania wielkością kwalifikowaną w Radzie (zamiast jednomyślności),
system głosowania opartego na podwójnej wielkości w Radzie, za wyjątkiem dziedzin, w których wymagana jest jednomyślność,
strukturalne powiązanie Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (czyli wspólnej polityki migracyjnej, współpracy sądowej w sprawach cywilnych oraz policyjnej w sprawach karnych) z rynkiem wewnętrznym.

Jakie są argumenty zwolenników i przeciwników Konstytucji Europejskiej ?

Przeciwnicy:
nie ma sensu spierać się o konstytucję skoro nie wiadomo jaki jest wynik debaty o ostatecznym kształcie Unii – dyskusja przedwczesna, temat zastępczy dotyczący formy kiedy nie ma jeszcze treści,
Traktat Konstytucyjny nie wnosi zbyt wielu zmian merytorycznych szczególnie do zasadniczego obszaru integracji europejskiej czyli do działania rynku wewnętrznego,
pojęcie „konstytucja” budzi sprzeciw – wiąże się historycznie z pojęciem państwa – szczególne kontrowersje wśród społeczeństw nowych państw członkowskich, które dopiero niedawno odzyskały suwerenność,
brak czytelności i dostępności dla wszystkich,
przepisywanie postanowień traktatowych do dokumentu mającego kształt „klasycznej” konstytucji niczego nie ulepszy, wystarczającą podstawą prawną są istniejące Traktaty oraz orzecznictwo ETS,
kontrowersje dotyczące braku odniesień do dziedzictwa religii chrześcijańskiej w preambule Traktatu Konstytucyjnego,
zastrzeżenia co do formuły tzw. podwójnej większości: „duże” państwa członkowskie (Niemcy i Francja) wprowadziły bez dogłębnej dyskusji formułę faworyzującą państwa większe a zmniejszającą jednocześnie siłę decyzyjną państw „średniodużych”(Polska, Hiszpania). Ostatecznie jednak formuła została utrzymana w zmodyfikowanej formie - wprowadzono mniejszość blokującą. Podjęcie decyzji będzie możliwe za zgodą: przynajmniej 55% państw członkowskich z min 15 państw reprezentujących min. 65% ludności UE. Mniejszość blokująca musiała by się składać z przynajmniej 4 państw członkowskich reprezentujących co najmniej 35% liczby ludności.

Zwolennicy:
znaczenie konstytucji w warstwie symboliczno-politycznej: wyraz dążeń do wzmocnienia czynników integrujących społeczeństwo europejskie,
konstytucja mogła by być aktem otwierającym nowe stadium integracji nie przesądzając ostatecznie o rozwiązaniach instytucjonalnych,
uporządkowałaby bałagan formalny panujący obecnie w ustawodawstwie unijnym zwłaszcza dotyczący podziału kompetencji między organami Unii, a także między Unią a krajami członkowskimi,
preambuła odwołuje się do „duchowo -religijnego i moralnego dziedzictwa” Europy; Traktat zawiera także postanowienia dotyczące stosunków między Unią a kościołami.